Gemlik Forum - Gemlik'in Paylaşım ve Tartışma Platformu

Akarsular Üzerindeki Etkisi

Yer şekillerinin engebeli olduğu bölgelerde; akarsular dar ve derin vadilerde aktığından akış hızları, aşındırma güçleri ve hidroelektrik potansiyelleri fazladır. Örneğin; Doğu Anadolu Bölgesi. Yer şekillerinin düz ve olduğu bölgelerde ise akarsular geniş ve büklümlü vadiler oluşturarak aktıklarından; akış hızları, aşındırma güçleri azdır. Yine yüzey şekillerinin düz ve alçak olduğu bölgelerde akarsuların hidroelektrik potansiyelleri azdır. Örneğin; Ege ve Marmara bölgeleri Ayrıca bir yerin yükseltisi; yağış miktarı ve şekli ile buharlaşma derecesini de etkilediğinden bir bölgedeki akarsuların akım miktarları ile rejimleri üzerinde dolaylı etkiye sahiptir. Eğimin fazla olduğu yerlerde; akarsular hızlı akacağından büklüm yapamaz, boyları genelde kısadır. Eğimin az olduğu bölgelerde ise büklüm yaparak aktıklarından boyları genelde uzundur. Dağlarla çevrili çukur bölgelerde akarsular genelde içe doğru aktığından kapalı havzalar oluşur. İç Anadolu Bölgesi gibi.

Ekonomik Faaliyet Türüne Etkisi

Yer şekillerinin çeşitlilik gösterdiği bölgelerde iklim de çeşitlilik göstereceğinden farklı ekonomik etkinlikler gelişebilir. Mesela kış sporları için eğimli arazi, yamaç paraşütü için çevresine göre yüksek bir yer, rafting için yer yer eğim kırıklıklarına sahip akarsular gereklidir. Örneğin; Arıcılık, dağcılık, hayvancılık, yaylacılık, hidroelektrik üretimi gibi ekonomik faaliyetler de büyük ölçüde yer şekilleriyle ilişkilidir.

Nüfus ve Yerleşmeye Etkisi
Genelde Ekvatoral bölge dışındaki yerlerde yüksek yerler yerleşim alanı olarak pek tercih edilmez. Çünkü yükselti arttıkça sıcaklık azalır, kar yağışı ve donma olayı artar. Bu nedenle tarım faaliyetleri, ulaşım ve diğer ekonomik etkinlikler zorlaşır, bu da yerleşmeyi sınırlandırır. Örneğin; Doğu Anadolu Bölgesi

Tarım Faaliyetlerine Etkisi

Yer şekillerinin engebeli olduğu bölgelerde ekili-dikili arazi oranı az, tarım toprakları parçalı ve dağınık, tarımda makine kullanımı sınırlıdır. Tarım insan ve hayvan gücüne dayanır. Örneğin; Doğu Karadeniz Bölümü. Ayrıca, yükselti sıcaklığı düşürdüğünden tarım faaliyetlerini sınırlar, tarım yapabilme süresini kısaltır. Örneğin; Doğu Anadolu Bölgesi. Yüksek bölgelerde tarım ürünleri çeşitliliği azalır, tarım ürünlerinin olgunlaşması gecikir, tarımsal faaliyetler zorlaşır.

Ulaşım Faaliyetlerine Etkisi

Bir bölgenin yükseltisi ve bölgedeki dağların uzanış doğrultusu ile yer şekillerinin yapısı o bölgedeki yolların uzanış doğrultusunu, yol sıklığını, yol yapım maliyetini, seyahat süresini etkiler. Engebeli bölgelerde yollar virajlarla uzar, yol yapım maliyeti artar. Irmaklar, vadiler;ancak köprü ve viyadüklerle aşılabilir. Yüksek yerlerde kar yağışı, donma olayları ve sis yoğunluğu fazla olacağından, ulaşım zorlaşır. Örneğin; Bolu Dağı ve Doğu Anadolu Bölgesi

Yerleşme Türüne Etkisi

Yer şekillerinin engebeli olduğu bölgelerde tarım alanları araziye parçalar halinde dağıldığından dağınık yerleşme görülür. Örneğin; Doğu Karadeniz Bölümü. Yer şekillerinin düz olduğu bölgelerde ise genelde su kenarlarında toplu yerleşme görülür. Örneğin; Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu Bölgeleri.

İklim ve Bitki Örtüsüne Etkisi
Bir bölgedeki yer şekillerinin genel yapısı; dağların uzanış doğrultusu ve yükselti, sıcaklık, buharlaşma, yağış miktarı ve yağış şekli gibi özellikleri etkileyerek, iklim ve bitki örtüsü üzerinde dolaylı etkiye sahip olur. Örneğin; yer şekillerinin engebeli olduğu bölgeler de; sıcaklık ve yağış koşulları kısa mesafelerde değiştiğinden, iklim ve bitki örtüsü çeşitliliği de fazla olur. Doğu Anadolu Bölgesinin çok soğuk olmasında yükselti, Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinin çok yağış almasında ise denizle birlikte dağların uzanış doğrultusu da etkili olmuştur. Yer şekillerinin uzanış doğrultusu rüzgarın hızı ve esme yönü üzerinde de etkilidir.