Gemlik Forum - Gemlik'in Paylaşım ve Tartışma Platformu

Türk uygarlığının en eski dönemdeki durumunu ortaya koyan Divanü Lugati't Türk'ten çok ilginç ayrıntılar..



Türk hukuk düzeninden devlet yönetimine kadar yüzlerce konuda bilgi içeren ve ilk Türk ansiklopedisi sayılan Kaşgarlı Mahmud'un yazdığı Divanü Lügati't-Türk'e göre, Türkler yaklaşık bin yıl önce ''Tepük'' adı verilen futbolun eski bir biçimini oynuyordu.

Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın'ın Kaşgarlı Mahmud'un doğumunun 1000. yılı dolayısıyla kaleme aldığı ''Bin Yıl Önce Bin Yıl Sonra Kaşgarlı Mahmud ve Divanü Lügati't-Türk'' kitabına göre, Kaşgarlı'nın eserinden, Türklerin bin yıl önceki yaşayışları ve kültürleri ile ilgili gizli kalmış bilgiye ulaşmak mümkün.

İLK TOPU TÜRKLER 'TEPÜK'LEMİS!

Kaşgarlı Mahmud'a göre, kurşun eritilerek ''ağırşak'' (tekerleğe benzer yassı nesne) biçiminde dökülmesinden sonra üzerine keçi kılı veya benzeri yumuşak bir şeyle sarılarak oluşturulan yuvarlak nesne ile erkek çocukları ayaklarıyla vurarak bir oyun oynuyordu.

Tepmek, ''tekmeleyerek vurmak'' anlamındaki fiilden gelen ''tepük''oyunu, futbolun eski bir biçimi sayılıyor.

İLK ÜTÜ !

Divanü Lügati't-Türk'te yer alan ilgi çekici verilerden birine göre ise uygar bir toplum olan Türkler, bin yıl önce giysilerini ütülüyor ve ütülü giysilerle dolaşıyorlardı. Bugünkü Türkçedeki ''ütü'', o dönemde ''ütüğ'' olarak adlandırılıyordu. Türkler ayrıca giysilerini boyuyorlardı.

KADINLAR MUTLU OLMAK İSTİYORSA..

Kitaba göre Türkler, bin yıl önce kadın güzelliğini değerli maden ve taşlarla tanımlıyorlardı. Kaşgarlı Mahmud, mutlu olmaları için kadınlara söylenen atasözünü şöyle açıklıyor: ''Kadın kocasıyla iyi geçinmek isterse kırmızı ipekli elbise, kocasına nazlanmak isterse de yeşil ipekli elbise giysin...''

Eski Türk inançlarının izlerini de taşıyan kitapta, birtakım olaylar doğaüstü güçlere bağlanıyor. Kaşgarlı Mahmud, kitapta Türklerin belli başlı taşlarla rüzgara hükmedebildiğini, yağmur ve kar yağdırabildiğini ileri sürüyor.

BİN YILLIK GELENEKLER

Türklerin toplum hayatındaki davranış ve görgü kurallarının da anlatıldığı Divanü Lügati't-Türk'e göre, birbirini tanımasa bile karşılaşan iki kişi önce selamlaşıyor, daha sonra hangi boydan olduklarını soruyor. Bu tanışma geleneği, Anadolu'da ''Kimlerdensin?'' diye sorularak hâlâ sürdürülüyor.

Kaşgarlı'nın verdiği bilgiye göre günümüzde asker, polis ve benzeri görevlerde kullanılan parola sorma uygulaması, Türklerde bin yıl önce de vardı. O dönemde ''İm'' ismiyle bilinen ''Parola'', askeri birlikler arasında kullanılmak üzere ''hakan'' tarafından belirleniyordu.

Günümüzde sürdürülen ölünün ardından belirli günlerde yemek verme geleneği de yaklaşık bin yıl önce Türkler tarafından uygulanıyordu.

Divanü Lügati't Türk'te gezegen ve yıldız adları ile gök olayları da yer alıyor. Kitapta, güneş tutulması ''Kün tutundı'', ay tutulması ''Ay tutundı'' ve gök kubbe de ''Kök çığrısı'' şeklinde kullanılıyor.

''TÜM DÜNYA TANIYACAK''

TDK Başkanı Prof. Dr. Akalın, Kaşgarlı Mahmud'un 1008 yılında doğduğunu ve bu yıl doğumunun 1000. yılı olduğunu anlattı. Akalın, ''Bu kitabı, hem Kaşgarlı Mahmud'un hayatını hem de Divanü Lügati't-Türk'ü her yaştan, her meslekten insana tanıtmak amacıyla kaleme aldım'' dedi.

Kitabın, İngilizce, Fransızca, Çince ve Rusçaya çevirilerinin tamamlandığını ve baskı aşamasına gelindiğini bildiren Akalın, böylece tüm dünyanın okuyabileceğini söyledi.

UNESCO'nun 2008 yılını Kaşgarlı Mahmud ile ilgili etkinlikler yılı olarak belirlediğini anımsatan Akalın, Türkçenin ilk sözcüğünü yazan, ilk dil bilgisi kitabını ortaya koyan, içerdiği bilgi bakımından ilk Türk ansiklopedisini yazan Kaşgarlı Mahmud'u anmak için TDK olarak pek çok etkinlik düzenlediklerini anlattı.

AĞ SAYFASI AÇILIYOR

Akalın, Kaşgarlı Mahmud'u herkese ulaştırmak ve tanıtmak amacıyla ''ağ sayfası'' hazırladıklarını kaydederek, şöyle devam etti:

''Bu sayfada Kaşgarlı Mahmud'un hayat hikayesi, Divanü Lügati't-Türk'ün özellikleri ile bu kitabın bütün söz varlığına erişimi sağlayabilecek arama motoru var. Günümüzden 1000 yıl önce Türkler bir nesneyi nasıl adlandırmış? Yemekler, ticari hayat, oyunlar, inançlar konusundaki bilgileri Divanü Lügati't-Türk'teki söz varlığına bakarak elde etmek mümkün olacak.''

Akalın, Divanü Lügati't-Türk üzerine yapılmış araştırmaların tam metinlerinin de bu ağ sayfasında yer alacağını belirtti. Ağ sayfasının öncelikle Türkçe olarak hazırlandığına işaret eden TDK Başkanı Akalın, ''Öncelikle kendi insanımıza bu kültür değerimizi tanıtmayı amaçladık ama aynı zamanda bu ağ sayfası İngilizce, Fransızca, Rusça, Çince ve çeşitli Türk lehçelerinde de hazırlanacak. Böylece dünyanın neresinde olursa olsun insanlar, Kaşgarlı Mahmud'u ve Divanü Lügati't-Türk'ü tanıyacaklar'' diye konuştu.