Gemlik Forum - Gemlik'in Paylaşım ve Tartışma Platformu

KİMYASALLARIN İPEKTE OLUŞTURDUĞU HASARLAR İPEĞİN KİMYASAL BİLEŞİMİ, KİMYASAL VE MİKROSKOBİK YAPISI

İpeğin kimyasal bileşimi: İpek lifi,asıl lifi oluşturan protein olan fibroin ve birkaç ipek telinin birarada tutulmasını sağlayan serisinden oluşur. İpek fibroini ( fibroin ) ve serisini ( sericin )kimyasal olarak benzer bileşiklerdir ve her ikisi de protein grubundandır.Genel olarak proteinler çözünmez ve amfoterdir.Proteinler hem asitlerle hem de bazlarla birleşerek tuz oluştururlar.Ham ipeğin kimyasal bileşiminde %2 oranında parafin (wax) de bulunur.Özellikle koza içerisindeki parafinin su itici madde olarak görev aldığı düşünülmektedir.Ayrıca bir mikltar mineral madde de ( % 1 oranında ) ipek içerisinde bulunmaktadır.Dut ipeğine (mullberry silk ) ait nununelerden elde edilen analizlere ilişkin bir tablo aşağıdadır. Sericin :serisinsoğuk suda çözünmeyen albuminoid bir proteindir.Diğer bütün proteinler gibi serisin de çeşitli aminoasitlere parçalanabilir.Bunlar arasından 12 tanesi ayrıştırılabilmiştir ve alanine,tyrosine,glycocoll,leucine bunlar içerisinde en bol bulunanlardır.Serisin için Grover tarafından verilen ampirik formül C15H25N5O8 'dir.Mosher'e göre 2.5'den düşük pH'ı olan asit çözeltilerinde ve 9.5 'dan yüksek pH'ı olan alkali çözeltilerinde tamamen çözünebilir.Shelton ve johnson SerisinA ve SerisinB adını verdikleri iki tür serisin proteini olduğunu keşfettiler.SerisinA nem çeken,çözünebilir ve plastikimsi bir maddedir.SerisinB ise daha sert,bükülmez,boynuzumsu bir maddedir.SerisinB yağlar ve parafinle (wax ) boyama için mükemmel bir tampon çözelti oluşturur.SerisinB normal kaynama noktasının üzerinde bir sıcaklıkta suda devamlı ısıtılarak yada güçlü bir alkali etkisiyle serisinA ya dönüştürülebilir. Ham ipekte bulunan serisin miktarı ipeğin cinsine,orijinine veya yetiştirildiği ülkeye göre yaklaşık % 15 ve 25 arasında değişir. İpeğe sert ve dayanıklı özellikleri bu madde kazandırır.Yumuşak bir lif olan ipek lifinin birçok üretim aşaması esnasında koruyucusu serisindir.Serisini yumuşatmak için farklı tip sabun ve yağlar emdirme çözeltilerine ilave edilir.Böylece ipeğin büküm işlemi sırasında büküm alan yumuşak bir iplik oluşturması sağlanır. Fibroin :Fibroin yün gibi amino asitlerden oluşmuştur.Yün ile karşılaştırıldığında;yün keratininde,kükürt içeren amino asitlerin varlığı özel karakteristiğini belirler.İpek fibroinin ana bileşenin glisin olduğu çeşitli amino asitlerden oluşmuştur.Ana bileşenler aşağıdaki gibidir ( örnek olarak ) : Glisin % 43.8 Alanin % 26.4 Serin % 12.6 Tirosin % 10.6 Diğer amino asitler % 6.6 Toplam % 100 İpek lifinin yapısı ve moleküler analizi:İpek lifinde meydana gelen hasar ancak ipeğin kimyasal ve mikroskobik yapısı incelendiğinde detaylı olarak anlaşılabilir. Yün gibi ipek de protein yapıdadır. Bununla birlikte, yünden farklı olarak sadece sülfürsüz amino asitleri içerir. Doğal ipek çeşide ayrılır: Bombyx mori Yabani ipek Mulberry cinsi ipek böcekleri dut ağacının yapraklarıyla beslenir. Ham ipek ipliğinin örneğin koza ipliğinin dışında ipek zamkı vardır. İçinde de tekstilde kullanılan fibroin vardır. Serisin fibroinden daha kırılgan ve daha az elastiktir. Fibroinin parlaklığını çevreler. Ham ipek ipliği (koza ipliği) mikroskop altında incelendiğinde zamkla kaplanmış ikili flamanların oluşturduğu bir yapı görülür. Zamk ayrılır ve fibroin flamanlarına düzensizce yapışır. Koza ipliği birçok yerinden bölünür. Zamksız ipek, zamklının tersine bağımsız, tekli flamanlardan oluşur. Uzunlamasına görünümleri düzgündür ve belirgin bir yapıları yoktur. Liflerin kalınlıkları farklıdır. sız ipeğin kesitleri üçgenseldir. Köşeler hafif yuvarlaktır. Bazen ipek lifleri, ipeğin fibrilar yapısı hakkında fikir veren uzunlamasına düzenli çizgiler sergiler. Mulberry ipeğinde ipek zamkının oranı % 20-25tir. Bazı istisnai durumlarda örneğin Thai ipeğinde bu oran % 38 gibi büyük bir değer olabilir.