Gemlik Forum - Gemlik'in Paylaşım ve Tartışma Platformu

Giriş

Balta Limanı Antlaşması , Osmanlı İmparatorluğu ve İngiltere arasında uluslararası iktisadi ilişkilerin yoğunlaştığı bir dönemde 1838 yılında imzalanmıştır.Bu antlaşma sonucu Osmanlı İmparatorluğu Avrupa kapitalizmine siyasi ve iktisadi mantığı çerçevesinde kurumsallaşma yolunda dahil edilmiştir.

18.yy.'ın sonunda sanayi devriminin gerçekleştirilmesi ile Kuzey Batı Avrupa kültürel , kurumsal ve siyasi alanlarda farklı oluşumlara imkan vermiştir.İngiltere'de ise sanayi devriminin ilk izleri sanayi birikimi şeklinde kendini göstermiştir.Tarımda kapitalist üretim ilişkilerinin ortaya çıkmasıyla pek çok köylü Pazar için üretime başlamış ve mülksüzleşmiş emekçi konumuna gelmiştir.(1)

Buhar gücünün ve makinelerin üretim sürecine katılmalarıyla emek verimliliğinde son derecede büyük artışlar yaşandı.Üretim maliyetleri düşerken ücretli işçilerin çalıştığı fabrika sistemi oluşmuştur.

O dönemde Osmanlı imparatorluğu'nda ise devlet gelirleri ; fetihlerden elde edilen ganimetlerden veya ele geçirilen yerlerden alınan vergilerden , savaş tazminatları ve tımar sistemi işleyişinden elde edilmekteydi.Fakat daha sonraları özellikle gerileme dönemi ile bu gelir sistemini etkisini yitirmeye başlamıştı.Yaygın bir iktisadî faaliyet olan tarım, devlete ait toprakların isletilmesi esâsına dayanıyordu. Buna bağlı olarak kurulan tımar sistemi, Osmanlı zirâat ekonomisinin temelini teşkil etmekteydi. Sanayi üretimi ise devlet kontrolündeki ahilik müessesesi içinde yürütülüyordu. Kapalı bir iktisat sistemi olan ahîlik, üyelerine çalışma zevki, meslek disiplini, dürüstlük, kanaatkârlık gibi sağlam ahlâk kurallarını aşılıyor, meslek itibârini koruduğu gibi, standartları ayakta tutarak, haksiz rekabetleri önlüyordu. Hükümetin müdâhalesi ahiliğin iç islerine kadar gitmez, yalnızca ahiliğe bağlı şubelerin îmâl ettikleri malların kalite, miktâr ve fiyatlarında olurdu. Böylece ahîlik sistemi, ham maddelerin arz ve talebini tanzim eden bir mekanizma olarak işle...