Gemlik Forum - Gemlik'in Paylaşım ve Tartışma Platformu

Gebelikte Hipertansiyon - Hamilelikte Yüksek Tansiyon - Gebelik ve Preeklampsi

Normal gebelik döneminde kadının gebeliğe uyumunu ve bebeğinin sağlıklı gelişimini sağlamak için kalp ve damar sisteminde önemli değişimler olur. Gebeliğe uyum için kalp hızı, kalbin pompaladığı kan miktarı artar. Gebelikte küçük tansiyon 1–2 birim yani 10–20 mmHg kadar düşerken(normalde küçük tansiyonu 8 yani 80 mmhg ölçülen annelik adayının gebelikte küçük tansiyonu 6–7 yani 60–70 mmhg olabilir, gebeliğin sonuna doğru gebelik öncesi değerlerine döner. Normalde büyük tansiyonda gebelik döneminde anlamlı bir değişme beklenmez. Gebelikte meydana gelen bu uyum değişiklikleri doğumdan sonra 6–12 hafta içinde normal sınırlara döner.

Kan basıncı gebelerde değişken bir düzen gösterir. Bu ritme göre gece saat 04.00'de en düşük, gündüz saat 14.00 ile 20.00 arasında ise en yüksek değere ulaştığı bildirilmiştir. Bebeğin büyümesi için gerekli olan besin ve oksijen anneden sağlanır, Bu yeterli miktarda anne kanı "plasentada" yani "eş"te dolaştığı ve besin ve oksijenin göbek kordonundan bebeğe geçtiğinde sağlanır. Yüksek kan basıncı gebelikte problemlere sebep olabilir.

Örneğin eğer gebe yüksek kan basıncına sahipse bu plasentaya yetersiz kan akımı olmasına sebep olabilir. Bebeğin, ihtiyacı olan oksijen ve besini düşük miktarda alması demektir. Bu durum bebeğin büyümesini yavaşlatabilir.


Hipertansiyon ne demektir?

Sözlük anlamı,"Normalden yüksek olan atardamar basıncı" demektir. Normalde tüm dünyada hastalığa bağlı ölümlerin en sık nedenleri olan Kalp ve Damar Hastalıklarına neden olur. Hamilelik sırasında da anne ve bebek sağlığı açısından çok önemli bir hastalıktır


Normal Tansiyon dediğimiz ortalama atardamar basıncı kaçtır?

Aslında her kişinin kısaca "Tansiyon" dediğimiz kan basıncı veya atardamar basıncı ayakkabı numarası gibi kendine hastır. Bu nedenle şikâyetsiz dönemlerde ölçülen tansiyonların ortalama değeri bizim "Kendi normal tansiyon ölçümlerimizi" gösterir. Bununla beraber en sık rastlanan ortalama tansiyon ölçüm değeri 12 – 8 yani "Büyük tansiyon 12 ya da 120 mmhg", "Küçük tansiyon 8 ya da 80 mmhg" dır.


Tansiyon ölçümü konusunda nelere dikkat etmeliyiz?

Tansiyon ölçümünden önce anne adayı en az 15 dakika dinlenmeli. Bazı anne adayı ve gebelerde kliniğe gelene kadar oluşan yorgunluk ya da "beyaz önlüklü birini görmeye" bağlı ortaya çıkan heyecan tansiyonun yükselmesine neden olabilir. Bu yüzden anne adayı ve gebeler kliniğe geldikten sonra dinlenene ve ortama alışana kadar beklenir. En ideal ölçüm sağ koldan ve anne adayının kol kalınlığına uygun manşet kullanılarak yapılır. Ölçüm oturur durumda ya da yatar durumda yapılır. İlk ölçüm yatar durumda yapılmışsa sonraki ölçümlerde yatar durumda, oturur durumda yapılmışsa sonraki ölçümler de oturur durumda yapılmalıdır. Anne adaylarında tansiyonun özellikle küçük tansiyon ("diyastolik değeri") ölçümü teknik zorluklar arz ettiğinden ölçümler Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı,İç Hastalıkları Uzmanı ya da bu konuda deneyimli ebe veya hemşire tarafından gerçekleştirilmelidir.


Tansiyon ölçerken elektronik ölçüm yapan aletler kullanabilir miyiz?

Hayır. Tansiyon ölçümü esnasında elektronik ölçüm yapan aletler gebelikte yanlış sonuç verebildiklerinden kullanılmazlar. Evde tansiyon takibi önerilen anne adaylarının ölçümlerini deneyimli kişilere yaptırmaları gereklidir.


Gebelikte Hipertansiyon nedir?

Gebelik süresince görülen "Hipertansiyon" tespit edilen hastalıkların genel başlığıdır. Gebelik öncesi başlayan uzun süreli hipertansiyon, Gebeliğe bağlı hipertansiyon ve "Preeklampsi-Eklampsi" olarak tanımlanmış hipertansiyon tespit edilen tüm durumları kapsayan genel bir başlık, bir tarif, bir tanımlamadır.


Yani "Gebelikte Hipertansiyon" ile "Gebelik Hipertansiyonu" farklı tarifler mi?

Aslında "Gebelikte Hipertansiyon" tarifi genel bir başlık, genel bir tariftir. Özellikle gebelik başlangıcı sonrası ortaya çıkan, gebeliğe has hipertansiyona "Gestasyonel Hipertansiyon" yani "Gebelik Hipertansiyonu" denir. İlk kez gebeliğin 20. haftasından sonra yani 5.ayından sonra görülür. Tansiyon ölçümleri, idrarda "protein" atılımı olmadan, şikâyetsiz olarak yükselir. Hastalar şikâyetsiz olduğu için tesadüfen gebelik kontrollerinde tanı koyulur.


Gebelik de "Hipertansiyon" sık görülür mü?

Ortalama 10 gebelikte 1 ya da 2 gebede görülmesi gibi bir oran söz konusudur. Peki, Gebelikte "Hipertansiyon" neden bu kadar önemli? "Gebelikte Hipertansiyon", anne ve bebek hastalıkları ve ölüm nedenlerinin en önemli nedenlerinden olduğu için çok önemli.


Gebelikte "Hipertansiyon" tanısı nasıl konulur?

Gebelikte hipertansiyon, 6 saat içinde yapılan iki ayrı ölçümde, kan basıncının yani tansiyon ölçümünün 14/9 yani 140/90 mmHg üzerinde veya büyük tansiyonun 3 birim yani 30 mmHg'dan, küçük tansiyonun 1 birim yani 10 mmHg'dan yüksek ölçülmesi "Gebelik Hipertansiyonu" olarak kabul edilir. Ancak küçük tansiyon 11 yada 110 mmHg'dan yüksek ise tanı için 6 saat beklenmesi gerekmez.


Gestasyonel Hipertansiyon yani "Gebelik Hipertansiyonu" gebelikten sonra düzelir mi?

Doğum sonrası 12 haftalık dönemde yani 3 ay içinde tansiyon normale dönmezse, uzun süreli "Hipertansiyon"'dan söz edilir..


Sonraki gebeliklerde de "Gebelik Hipertansiyonu" görülebilir mi?

"Gestasyonel Hipertansiyon" gebelik sırasında görülen diğer "Hipertansiyonlu" durumlara oranla iyi seyirli ve iyi bir takip ihtimaline sahip olmakla beraber, takip eden gebeliklerde tekrarlayabilir. Ancak Gestasyonel Hipertansiyon'da preeklampsiye sebep olabilir.


Uzun süreli Hipertansiyonun Gebelik takibindeki önemi nedir?

"Uzun süreli Hipertansiyon", gebelik öncesinde mevcuttur veya gebeliğin 20. haftasından yani 5.ayından önce teşhis edilmiştir. Gebelik esnasında ve doğum sonrası dönemde de devam eder. Kan basıncı devamlı >140/90 mm Hg'dır. Uzun süreli hipertansiyonu olduğu bilinmiyen, bu nedenle gebeliğin başlangıcından itibaren düzenli olarak tansiyonu kontrol edilmeyen kişilerde, gebeliğin 3-6 aylık döneminde kan basıncı yüksek bulunursa bu durumun ilk defa oluştuğu izlenimini verebilir.


Uzun süreli Hipertansiyonun anne ve bebeğe zararları nelerdir?

Bebek gelişmesinde gerileme, erken doğum, "plasenta" dediğimiz anne ve bebek arasındaki hayati bağlantıyı sağlayan "eş" olarak da bilinen dokunun erken ayrılması, ani böbrek yetersizliği, hipertansiyon krizi gibi zararlar ortaya çıkabilir. Kronik hipertansiyonun kontrol edilmesi şarttır. Çünkü kalp yetmezliği veya kalp krizi gibi problemlere sebep olabilir.


Preeklampsi nedir?

Preeklampsi, kelime anlamı olarak "kasılma öncesi" anlamına gelir. Gebeliğin 20. haftasıyla doğumdan sonraki 1. haftanın sonu arasında, hipertansiyon ve albüminüri veya ödemin oluşmasıdır. Sebebi bilinmemektedir. Gebelik döneminde beliren, nedeni bilinmeyen tansiyon yükselmesinin meydana getirdiği, idrarla albümin kaybı ve normalde damarlar içinde tutulması gereken sıvının büyük kısmı vücut boşluklarına kaçarak aşırı kilo alımına ve ödem oluşmasına yol açar. Ailesel özellik gösterir. Genellikle ilk hamilelikte olur. Önceden mevcut kronik hipertansiyon zemininde gelişebilir. Preeklampside anne ve bebek için risk artmıştır. Preeklampsiyi konvulziyonlarla(kasılmalarla gelen nöbet) seyreden eklampsi takip edebilir. Proteinüri ve ödem yanında ürat klirensi de düştüğünden hiperürisemi (kanda üre artar) görülür. Hiperürisemi preeklampsinin erken görülen bir bulgusudur. Bazan proteinüriden de erken görülür. Bu nedenle önemli bir tanı kriteridir.


Hangi şikâyetler olursa "Preeklampsi" den şüphelenelim?

Gebelik esnasında dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan birisi, hafta da alınan 2 kilodan fazla kilo artışı "Preeklampsi'nin" habercisi olabilir. İdrar miktarının azalması veya hiç olmaması, kanlı idrar yapma Bulantı, kusma, karın üst bölgesinde ağrı, kanlı kusma şikâyetleri görülebilir. Baş ağrısı, baş dönmesi, kulakta çınlama, donukluk ve bilinç değişiklikleri ağır preeklampside görülebilen bulgulardır ve eklampsi riskinin yüksek olduğunu gösterir. Bulanık görme, çift görme, noktasal körlük veya tam körlük... Şikâyetleri olursa mutlaka doktorumuza iletelim.


Kilo takibi bu kadar önemli bir hastalığın belirtisi iken ,kilo takibinde nelere dikkat etmeliyiz?

Gebelik muayeneleri esnasında anne adaylarının kiloları ölçülür ve takip kartlarına işlenir. Ölçümler her zaman günün aynı saatinde, ayakkabılar çıkarıldıktan sonra, doğru tarttığı düzenli olarak kontrol edilen bir tartıyla yapılır. Aç karnına ölçüm en doğru sonucu verir. Bazı doktorlar anne adaylarının kilo ölçümlerini evde kendi tartılarıyla sabah kalkınca aç karnına gece kıyafetleriyle ölçüp kendilerine bildirmelerini tercih ederler.


Hangi gebelerde "Preeklampsi" görülme durumu riski fazladır?

İlk gebeliklerde,önceki gebelikte preeklampsi öyküsü olanlarda, gebelikten önce hipertansiyon öyküsü olanlarda, 35 yaş üstündeki gebelerde, çoğul gebelik durumlarında, Şeker Hastalarında(DiabetesMellitus) ya da böbrek hastalığı gibi "hipertansiyon" ve "idrardan protein kaybedilen" durumlarda, şişman gebelerde, kollagen doku hastalıkları, antifosfolipid sendromu, bağışıklık sistemi bozuklukları olan gebelerde görülme riski artar. Gebelikleri boyunca çalışmak zorunda olan ve dinlenme fırsatı bulamayan anne adaylarında da risk yükselir.

Gebelik Hipertansiyonu+idrarda protein(albumin) çıkması veya ödem yani "Preeklampsi" tanısı konulursa Gebeler ne yapmalı?

Kesinlikle yatak istirahatı yapmalı. Mümkünse sol tarafa yatmalıdır.Bu şekilde idrar miktarının artması beklenir. 2 günde bir kez doktor kontrolü uyygun olacaktır. Gereğinde doktor kararı ile hastane yatışı ve takibi olabilir. Doktorunuz tarafından farklı bir öneride bulunulmadıysa "Hafif preeklampsi" durumunda tuz alımı kısıtlanmaz. Bazı durumlarda bebeği erken doğurtulabilir.


Eklampsi nedir?

Kelime anlamı olarak "kasılma, nöbet" demektir. Gebeliğin 20. haftasıyla doğumdan sonraki 1. haftanın sonu arasında diğer nedenlerin olmadığı hallerde, kasılma nöbetleri veya koma görülmesi halidir. Preeklampsi şiddetlenirse, kadının organlarında bozulma görülebilir.(böbrek karaciğer beyin kalp göz) Bazı durumlarda nöbet geçirebilirler. Buna eklampsi denir. Sebebi bilinmemektedir. "Preeklampsi" hali tedavi edilmezse aniden kasılma nöbetleri veya koma hali olarak bilinen "Eklampsi" denilen hale gelebilir. Anne ve bebek için ölümcül sonuçlar olabilir. Bu durumların takibinde tansiyon 13- 8 '(130-80 mmhg )'in altına düşürülmemelidir.


Gebelikte ortaya çıkan hipertansiyon'lu hastalıklardan anne karnındaki bebek nasıl etkilenir?

Bebekte gelişme geriliği, "plasenta" erken ayrılması en önemli risk ve zararlardır.


Özetle ne yapalım?

Kilo ölçümünü doğru yapın. 1 haftada 2 kilo ve daha fazla kilo alımı olursa mutlaka doktorunuzu bilgilendirin. Fazla kilonuz varsa Doktorunuzun sizin için yaptığı önerileri dikkatli uygulayın. Mümkünse tansiyon ölçmeyi öğrenin. Gebelik öncesi normal tansiyon ölçüm değerlerimizi öğrenelim, bilelim. Gebelik sırasında şikâyetimiz olmasa bile en az haftada bir kez 6 saat ara ile 2 kez tansiyonumuzu ölçelim veya ölçtürelim. Bu sonuçları not alıp doktorumuz ve ebelerimiz ve hemşirelerimize gösterelim. Her ne şekilde olursa olsun ölçülen tansiyon değerleri 14 – 9 ve üzerinde ölçüldüyse hemen doktorumuza haber verelim. Gerekiyorsa verilen ilaçlarınızı düzenli kullanın İlaç tedavisinin gebelikte güvenilirliği konusunda doktorunuzla konusun Doktor tarafından farklı tarif verilmediyse her ay böbrek çalışma testleri ve idrar ile ilgili tetkikler yapılmalı. Gebelik öncesi şiddetli hipertansiyonu olanlar yani 180/110 mmhg veya üstünde tansiyon ölçüm sonucu olanlar hemen incelenmeli.


Sağlık, mutluluk dolu "Gebelikler" "kucaklarda gülen yüzler" dileğiyle......


Yazan: Dr. Mustafa Nafiz Karagözoğlu (doktornafiz.com)

İç Hastalıkları Uzmanı

(www.GebelikveAnnelik.com)