Gemlik Forum - Gemlik'in Paylaşım ve Tartışma Platformu

Periyodik sistemin üçüncü grubunun başında bulunan ve atom numarası 5 olan bor elementi, kütle numaraları 10 ve 11 olan iki kararlı izotopundan oluşur. Bor, yeryüzünde toprak, kayalar ve suda yaygın olarak bulunan bir elementtir. Toprağın bor içeriği genelde ortalama 10-20 ppm olmakla birlikte ABDnin batı bölgeleri ve Akdenizden Kazakistana kadar uzanan yörede yüksek konsantrasyonlarda bulunur. Deniz suyunda 0.5-9.6 ppm, tatlı sularda ise 0.01 - 1.5 ppm aralığındadır. Yüksek konsantrasyonda ve ekonomik boyutlardaki bor yatakları, borun oksijen ile bağlanmış bileşikleri olarak daha çok Türkiye ve ABDnin kurak, volkanik ve hidrotemal aktivitesinin yüksek olduğu olan bölgelerde bulunmaktadır (Woods, 1994). Tarihte ilk olarak 4000 yıl önce Babiller Uzak Doğudan boraks ithal etmiş ve bunu altın işletmeciliğindede kullanmışlardır. Mısırlıların da boru, mumyalamada, tıpta ve metalurji uygulamalarında kullandıkları bilinmektedir. İlk boraks kaynağının Tibet Göllerinden elde edilmiştir. Boraks; koyunlara bağlanan torbalarda Himalayalardan Hindistana getirilmiştir. Eski Yunanlılar ve Romalılar boratları temizlik maddesi olarak kullanmıştır. İlaç olarak ilk kez Arap doktorlar tarafından M.S. 875 yılında kullanılmıştır. Borik Asit 1700lü yılların başında borakstan yapılmış, 1800lü yılların başında ise elementer bor elde edilmiştir (Moseman, 1994). Elementel bor 1808 yılında Fransız Kimyacı Gay-Lussac ile Baron Louis Thenard ve bağımsız olarak İngiliz kimyacı Sir Humpry Davy tarafından bulunmuştur. Bor, biri amorf ve altısı kristalin polimorf olmak üzere, çeşitli allotropik formlarda bulunur. Alfa ve beta rombohedral formlar en çok çalışılmış olan kristalin polimorflarıdır. Alfa rombohedral strüktür 1200 °Cnin üzerinde bozulur ve 1500 °Cde beta rombohedral form oluşur. Amorf form yaklaşık 1000 °Cnin üzerinde beta rombohedrale dönüşür ve her türlü saf bor ergime noktasının üzerinde ısıtılıp tekrar kristalleştirildiğinde beta rombohedral forma dönüşür. Bor elementinin kimyasal özellikleri morfolojisine ve tane büyüklüğüne bağlıdır. Mikron ebadındaki amorf bor kolaylıkla ve bazen şiddetli olarak reaksiyona girerken kristalin bor kolay reaksiyona girmez. Bor yüksek sıcaklıkta su ile reaksiyona girerek borik asit ve diğer ürünleri oluşturur. Mineral asitleri ile reaksiyonu, konsantrasyona ve sıcaklığa bağlı olarak yavaş veya patlama şeklinde olabilir ve ana ürün olarak borik asit oluşur. Bor elementinin fiziksel özellikleri Özellik Değeri Atom ağırlığı 10.811±0.005 veya 0.007 Ergime noktası 2190+20 °C Kaynama noktası 3660 °C Isıl genleşme katsayısı(25-1050 °C arası, 1 °C için) 5x106-7x106 Knoop sertliği 2100-2580 HK Mohs sertliği (elmas-15) 11 Vickers sertliği 5000 HV BOR MİNERALLERİ KRİSTAL SUYU İÇEREN BORATLAR Kernit (razorit) :Na2B407.4H2O Tinkalkonit :Na2B407.5H2O Boraks (Tinkal) :Na2B407.10H2O Sborgit :NaB508.5H2O Eakwrit :Na4B10017.7H2O Probertit :NaCaB509.5H2O Üleksit :NaCaB509.H2O Nobleit :CaB6O10.4H2O Gowerit :CaB6O10.5H2O Florovit :CaB2O4.4H2O Kolemanit :Ca2B6O11.5H2O Meyerhofferit :Ca2B6O11.7H2O İnyoit :Ca2B6O11. 13H2O Preseit(pandermit) :Ca4B10O19.7H2O Tercit :Ca4B10O19.2H2O Ginorit :Ca2B14O23.8H2O Pinnoit :MgB2O4.3H2O Kaliborit :HKMg2B12O21.9H2O Kurnakavit :Mg2B6O11.15H2O İnderit :Mg2B6O11.15H2O Predorazhenskit :Mg3B10O18.4 1/2H2O Hidroborasit :CaMgB6O11.6H2O İnderborit :CaMgB6O11.11H2O Larderellit NH4)2B10O16.4H2O Ammonioborit NH4)3B15O20.(OH)8.4H2O Veatçit :SrB6O10.2H2O p-Veatçit Sr, Ca) B6O10.2H2O BİLEŞİK BORATLAR (HİDROKSİL VE/VEYA DİĞER TUZLAR İLE) Teepleit :Na2B. (OH) 4Cl Bandilit :CuB. (OH) 4Cl Hilgardit :Ca2BO8.(OH) 4Cl Borasit :Mg3B7O13Cl Fluoborit :Mg3(BO3) Hambergit :Be2(OH, F) BO3 Suseksit :MnBO3H Szaybelit Mg, Mn)BO3H Roveit :Ca2Mn22+((OH)4 (B4O7(OH)2) Seamanit